“การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมด้วยหุ่นยนต์อัจฉริยะแบบแผลเล็ก” หรือ “Robotic Assisted Total Knee Arthroplasty” เป็นอีกความก้าวหน้าในวงการแพทย์ยุคปัจจุบันในวันนี้
ด้วยการพัฒนาต่อยอด “AI” ปัญญาประดิษฐ์ให้สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นสามารถคิดเองได้โดยที่ไม่ต้องสอน ที่สำคัญสิ่งที่คิดและแสดงออกมานั้นมีความเป็นเหตุเป็นผลที่แทบจะไม่มีโอกาสผิดพลาดแม้แต่นิดเดียว
หุ่นยนต์ช่วยในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า ข้อสะโพกเทียมเป็นรุ่นใหม่ที่มีข้อดีมากกว่ารุ่นเก่า โดยเฉพาะการใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ช่วยในการคำนวณ นพ.พิชิต กังวลกิจ ประธานเจ้าหน้าที่บริหารโรงพยาบาลธนบุรี บำรุงเมือง บอกว่า ทำให้การวางตำแหน่งของข้อเทียมได้อย่างแม่นยำถูกต้องมาก ข้อดีที่ว่านี้ถือเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้ผลการรักษาดี เมื่อ “ข้อเทียม” …ที่เปลี่ยนเข้าไปอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องก็จะทำให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการยืน เดิน นั่งก็ใกล้เคียง หรืออาจจะเรียกได้ว่าเหมือนปกติตอนก่อนที่จะผ่าตัด ตอนที่สุขภาพยังแข็งแรงอยู่
ย้ำว่า…การวางตำแหน่งที่ถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญสูงสุดในการรักษา ตรงกันข้ามถ้าวางตำแหน่งผิดเพี้ยนไปไม่ถูกต้องไม่กี่องศาอาจจะทำให้ข้อเข่าผิดรูป ทำให้การเดินผิดท่าไป รวมถึงการรับน้ำหนักก็ผิดไป
ข้อดีอื่นๆอีกก็คือ เทคโนโลยีนี้จะทำให้คุณหมอที่มาเรียนรู้ใช้หุ่นยนต์นี้ สามารถเรียนรู้และมีความชำนาญทำได้เร็วขึ้น หมายความว่า…ไม่ต้องฝึกฝนหลายเคสมากเพียงแค่ไม่กี่เคสก็เกิดความชำนาญได้ ด้วยเพราะหุ่นยนต์รุ่นนี้มีซอฟต์แวร์เทคโนโลยีมาช่วยสนับสนุนให้คุณหมอทำงานง่ายขึ้น
ทำให้ผลการรักษาส่วนใหญ่ ทุกเคสที่ผ่าตัดออกไปได้ผลการรักษาเป็นอย่างดี
นพ.พิชญา นาควัชระ ผู้อำนวยการศูนย์กระดูกและข้อ เสริมว่า นวัตกรรมเทคโนโลยีหุ่นยนต์อัจฉริยะ ทำให้การผ่าตัดโดยเฉพาะตำแหน่งที่เข้าถึงได้ยากมีความตรงจุดมากขึ้นและช่วยลดภาวะแทรกซ้อน
ถัดมา…ว่ากันด้วยเรื่องเทคโนโลยีที่สำคัญ เวลาที่จะวางแผนผ่าตัด สร้างภาพตัดผิวกระดูกออกมากน้อย จะวางข้อกระดูกเทียมในตำแหน่งอย่างไร จะใช้ข้อกระดูกเทียมขนาดใหญ่ได้สักแค่ไหน ขั้นตอนวางแผนเหล่านี้สมัยก่อนจะต้องใช้การเอกซเรย์ซีทีสแกนทำงานร่วมกับหุ่นยนต์ผ่าตัดรุ่นเก่า ก็มีผลในการรับปริมาณรังสีสูง
นพ.พิชิตย้ำว่า แต่…หุ่นยนต์รุ่นนี้ไม่ต้องใช้ซีทีสแกน ใช้เทคโนโลยีอื่นในการสร้างภาพแบบสามมิติจากตัวเครื่องได้เลยทันที ทำให้คนไข้ไม่ต้องรับรังสีเอกซเรย์ แล้วก็สามารถวางแผนในการรักษาในเวลาที่สั้นลง เสร็จแล้วก็ผ่าตัดได้เลย…ต่างจากรุ่นเก่าที่ต้องใช้เวลาเป็นวันๆ
สำหรับการฟื้นตัวก็ถือว่าเร็ว หลังผ่าตัดวันรุ่งขึ้นก็สามารถทำกายภาพ บำบัด ลุกเดินได้เลย สามารถจะลงน้ำหนักได้เลย ซึ่งข้อนี้ก็ไม่ต่างกับเทคโนโลยีหุ่นยนต์ผ่าตัดรุ่นเก่าก็ฟื้นตัวเร็วขนาดนี้เหมือนกัน
ข้อดีที่สาม…ว่ากันด้วยเรื่องต้นทุนค่าใช้จ่าย น่าสนใจว่าหุ่นยนต์อัจฉริยะผ่าตัดข้อเข่าเทียมแบบแผลเล็กรุ่นนี้ราคาเครื่องกลับถูกกว่าหุ่นยนต์รุ่นเก่าถึง 3 เท่าตัว สมมติว่ารุ่นเก่าอยู่ที่ 60 ล้าน…รุ่นนี้อยู่ที่ 20 ล้าน
ถามว่าทำไม? จึงถูกกว่า นพ.พิชิต บอกว่า ด้วยเทคโนโลยีใหม่ทำให้มีความเหมาะสมไม่ต้องใช้อุปกรณ์หุ่นยนต์ที่ซับซ้อนมาก แต่มีประสิทธิภาพเอื้อประโยชน์ในการปฏิบัติได้ครอบคลุมจึงพัฒนาให้ถูกลงได้
แน่นอนว่าจะมีผลต่อเนื่อง ทำให้การคิดค่าผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์กับคนไข้ราคาก็จะถูกลง
“Robotic Assisted Total Knee Arthroplasty”…ใช้ผ่าตัดเฉพาะ “ข้อเข่า” กับ “ข้อสะโพก” เท่านั้น ในเมืองไทยยังมีอยู่ไม่กี่แห่ง นอกจากประโยชน์สำคัญเหล่านี้ในแง่การผ่าตัดแผลเล็กทั้งหุ่นยนต์ผ่าตัดรุ่นเก่า…รุ่นใหม่ ทำให้บาดเจ็บกับเนื้อเยื่อข้างเคียง เส้นเลือด เส้นประสาทน้อยลงไม่แตกต่างกัน
จะว่าไปแล้ว “หุ่นยนต์” ที่มาช่วยในการผ่าตัดข้อเข่าเทียมมีมานานเกือบ 20 ปี พัฒนาต่อยอดกันมาเรื่อยๆจนในช่วงหลังๆมานี้ถือว่าพัฒนาขึ้นมาก โดยเฉพาะการนำปัญญาประดิษฐ์เข้ามาเสริม
ปัญญาประดิษฐ์ (AI) นี้สำคัญมาก…ในส่วนของเครื่องมือในการฝนผิวกระดูกจะมีเทคโนโลยีที่เชื่อมต่อกับเอไอในการวางแผนจะมีความแม่นยำสูง ถ้าคุณหมอพลาด…ทำลึกเกินไปเครื่องฝนก็จะหยุดทำงาน หุ่นยนต์อัจฉริยะจึงเป็นผู้ช่วยมือหนึ่งของคุณหมอในระหว่างการผ่าตัดได้อย่างดี โอกาสความผิดพลาดเป็นศูนย์
ระบบที่ว่าไม่ต่างกับรถยนต์ปัญญาประดิษฐ์ที่มีระบบป้องกันเวลาวิ่งไปมีใครตัดหน้าก็เบรกอัตโนมัตินั่นเอง…ในแวดวงเรียกว่าเป็นเทคโนโลยีเรียลอินเทลิเจนต์เทคโนโลยีที่ฉลาดอย่างแท้จริง
รศ.นพ.สาธิต เที่ยงวิทยาพร ประธานอนุสาขาข้อสะโพกข้อเข่าราชวิทยาลัยแพทย์ออร์โธปิดิกส์แห่งประเทศไทย ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม หัวหน้าทีมแพทย์การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า ข้อสะโพก…แพทย์ที่ปรึกษาของศูนย์กระดูกและข้อ รพ.ธนบุรี บำรุงเมือง บอกว่า
หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมอัจฉริยะแบบแผลเล็ก…Robotic Assisted Total Knee Arthroplasty ทำให้การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมเป็นไปได้อย่างถูกต้อง ตรงจุดมากขึ้น และยังช่วยศัลยแพทย์ผ่าตัด ในการคำนวณการปรับความตึงของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อโดยรอบข้อเข่าให้เป็นไปอย่างเหมาะสม
โดยระบบปฏิบัติการของหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดจะประมวลผลข้อมูลที่ได้ออกมาเป็นรูปแบบจำลองของกระดูกคนไข้ ซึ่งข้อมูลนี้เป็นข้อมูลเฉพาะบุคคลของคนไข้แต่ละราย
นอกจากนี้ยังสามารถจำลองแผนการผ่าตัดเสมือนจริงส่งผลให้ไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องมือผ่าตัดแบบเดิมๆ อีกทั้งเครื่องกรอกระดูกที่ควบคุมโดยระบบปฏิบัติการของหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด ได้รับการออกแบบให้มีขนาดเล็ก เหมาะสมถนัดมือช่วยให้ศัลยแพทย์ผ่าตัดทำการตัดกรอกระดูกเฉพาะส่วนที่ต้องการออก
“การที่หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดช่วยศัลยแพทย์กำหนดขนาดและตำแหน่งการวางข้อเทียมได้อย่างตรงจุด ส่งผลให้อายุการใช้งานของข้อเข่าเทียมยาวนานขึ้น โดยรวมแล้วผู้ป่วยจึงฟื้นสภาพข้อเข่าได้เร็ว”
อีกเรื่องที่สำคัญคือ หุ่นยนต์ช่วยคุณหมอสามารถเปลี่ยน “ข้อสะโพก” ได้ทั้งชิ้น ซึ่งหนึ่งชิ้นจะมีสองข้างซ้ายกับขวา…โดยข้อสะโพกซ้ายขวาจะมีสองด้านด้านกลางกับด้านข้าง ถ้าเป็นหุ่นยนต์รุ่นเก่าจะสามารถผ่าตัดได้เพียงด้านใดด้านหนึ่ง…มีข้อจำกัด แต่รุ่นใหม่เปลี่ยนได้ทั้งอัน…สองด้าน ส่วนใหญ่แล้วก็จะเสื่อมด้านใน
ในอนาคตการผ่าตัดข้อเข่าเทียมจะไปในทิศทางใด นพ.พิชิต มองว่า อนาคตเรายังไม่รู้ว่าการพัฒนาการผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์จะไปในทิศทางใด มากไปกว่านี้อีกในรูปแบบใด หากแต่ถ้าพูดถึงเทคโนโลยีที่ใช้ในปัจจุบันก็ถือว่าใหม่ล่าสุด อยากให้คนไข้รู้ข้อดี เข้าใจ…จะได้ไม่ต้องทนทุกข์ทรมานกับการเจ็บป่วยนี้
หรือแม้แต่คุณหมอศัลยกรรมกระดูกและข้อที่เกี่ยวข้องเองก็ตาม ถ้ารู้ว่ามีเทคโนโลยีเข้ามาเป็นตัวช่วยแบบนี้จะได้เข้าไปฝึกฝน ทั้งยังใช้เวลา ใช้จำนวนเคสไม่นานนักก็สามารถเรียนรู้ฝึกฝนได้ง่าย
ที่สำคัญ…หุ่นยนต์สามารถเป็นลูกมือช่วยคุณหมอได้อย่างแม่นยำ
ผู้ป่วย “ข้อเข่าเสื่อม”…เสื่อมได้จากวัย ความสูงอายุ การใช้งานหนักของเข่ามานานหรือเป็นโรคบางอย่าง เช่น รูมาตอยด์ ทำให้ข้อเข่าสึกหรอ อักเสบ…เสื่อม หรือเป็นข้อเข่าที่เกิดอุบัติเหตุมาก่อน โดยรวมแล้วก็เกิดมาจากหลากหลายสาเหตุ แต่กลุ่มใหญ่ที่สุดคือ… “กลุ่มผู้สูงอายุ”
ความทุกข์ทรมานจากความเจ็บปวดข้อเข่า…เป็นอุปสรรคในการดำเนินกิจกรรมในชีวิตประจำวัน ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงด้วยเทคโนโลยีการผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์อัจฉริยะ เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น.